Kan een schuldeiser die een faillissement uitlokt dat later wordt teruggedraaid, aansprakelijk worden gesteld voor de schade die de schuldenaar daardoor lijdt?

Op 11 december 2020 heeft de Hoge Raad het antwoord op die vraag gegeven (ECLI:NL:HR:2020:2004).

Wat was het geval?

Een failliet komt met succes op tegen zijn faillietverklaring. Hij stelt daarna de aanvrager van dat faillissement aansprakelijk voor de door het faillissement ontstane schade. De Hoge Raad oordeelt echter dat de aanvrager van een faillissement alleen aansprakelijk is voor een faillissement dat wordt teruggedraaid, indien de aanvrager wist of behoorde te weten dat geen grond bestond voor het uitspreken daarvan dan wel anderszins met de aanvraag misbruik van bevoegdheid heeft gemaakt.

In ieder geval kan volgens de Hoge Raad niet op één lijn worden gesteld een dergelijk geval met de aansprakelijkheid voor onrechtmatig beslag (na afwijzing van de vordering waarvoor beslag is gelegd), of voor onrechtmatige executie (na het terugdraaien van de geëxecuteerde uitspraak). Het uitspreken van een faillissement is immers geen rechtsuitoefening door de aanvrager, maar een beslissing van de rechter ten behoeve van allen die bij het vermogen van de schuldenaar belang hebben.

Dit arrest is belangrijk voor de insolventie- en incassopraktijk. Het aanvragen van het faillissement van een schuldenaar was immers altijd, ondanks het feit dat het wel een paardenmiddel is, vaak effectief. Met deze uitspraak is het risico daarvan voor de schuldeiser deels (maar zeker niet helemaal) weggenomen.